بنتونیت (Bentonite) | خاک معدنی آتشفشانی با کاربردهای گسترده
بنتونیت نوعی خاک معدنی آتشفشانی است که در تماس با آب و مایعات متورم شده و حجم آن افزایش می‌یابد. این ماده از خانواده آلومینوسیلیکات‌ها بوده و ترکیبی از چندین کانی معدنی مختلف است. بنتونیت از نظر فیزیکی دانه‌بندی‌های متنوع، بدون بو و رنگ سفید مایل به کرم دارد و در طبیعت معمولاً ناخالصی‌هایی نظیر پتاسیم، سدیم، آلومینیوم و کلسیم را نیز شامل می‌شود.
انواع بنتونیت
بنتونیت بر اساس نوع ساختار و ناخالصی‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:
-
بنتونیت سدیمی: ناخالصی اصلی آن سدیم است. این نوع بنتونیت جذب رطوبت بالایی دارد و در اثر تماس با آب منبسط می‌شود. کاربرد اصلی بنتونیت سدیمی در حفاری چاه‌های نفت و گاز و همچنین به عنوان عایق طبیعی می‌باشد.
-
بنتونیت کلسیمی: این نوع بنتونیت جاذب یون است و به جای جذب آب، قادر به جذب چربی و روغن می‌باشد. به همین دلیل در صنایع شوینده و پاک‌کننده کاربرد دارد.
کاربردها و مصارف بنتونیت
بنتونیت چاه ارت (اکتیو)
بنتونیت دارای خاصیت تیکسوتروپیک و مقاومت الکتریکی کم است؛ به همین دلیل در ساخت چاه ارت برای پرکردن اطراف میله‌های الکترود استفاده می‌شود و جایگزین مقرون به صرفه ذغال و نمک در سیستم ارتینگ است.
بنتونیت حفاری چاه نفت
بنتونیت سدیمی به عنوان جزء اصلی گل حفاری استفاده می‌شود. این ماده با خاصیت تعلیق‌پذیری، آب‌بندی و جذب بالا، از ترک خوردن دیواره چاه جلوگیری کرده و باعث روان‌کاری مته و خروج مواد زائد می‌شود. بنتونیت در ترکیب با سایر مواد مانند آهک آبدار، نشاسته حفاری، پلیمرها و … برای تهیه گل حفاری به کار می‌رود.
گندله‌سازی سنگ آهن
بنتونیت به دلیل خاصیت چسبندگی قوی، در تولید گلوله‌های سنگ آهن (گندله) به مقدار حدود ۸ کیلوگرم برای هر تن آهن استفاده می‌شود. تقریباً ۲۳ درصد از بنتونیت سدیمی استخراج شده در جهان در صنعت گندله‌سازی کاربرد دارد.
بنتونیت در ریخته‌گری فلزات
نوع سدیمی بنتونیت به دلیل چسبندگی و خاصیت پلاستیسیته، در قالب‌سازی ریخته‌گری فلزات استفاده می‌شود. معمولاً ۶ تا ۸ درصد بنتونیت با ماسه ترکیب شده و قالب‌های مقاوم و با کیفیت ساخته می‌شوند.
بنتونیت بستر حیوانات اهلی
به علت خاصیت جذب رطوبت و نرمی، بنتونیت در بستر گربه و حیوانات خانگی کاربرد دارد. همچنین در حشره‌کش‌ها، دفع زباله و تثبیت خاک نیز استفاده می‌شود.
بنتونیت کشاورزی
بنتونیت در تولید کودهای کشاورزی مانند کود گوگرد بنتونیت‌دار، سموم و بهبود خواص فیزیکی خاک کاربرد فراوان دارد. تقریباً ۲ درصد از بنتونیت تولیدی برای تقویت خاک‌های کشاورزی مصرف می‌شود.
تصفیه و رنگبری روغن
بنتونیت به دلیل خاصیت جذب یون‌ها و رنگبری، در تولید روغن نباتی و صنایع پتروشیمی به کار می‌رود.
بنتونیت در صنعت ساختمان
در صنعت ساختمان به عنوان ملات، روان‌کننده بتن، درزگیر استخرها و ترکیب با سیمان برای افزایش دوام و جلوگیری از نفوذ آب استفاده می‌شود.
بنتونیت خوراک دام
بنتونیت به عنوان افزودنی در خوراک دام و طیور برای بهبود کیفیت تولید مثل، افزایش شیردهی گاو و افزایش کیفیت تخم مرغ و پشم گوسفند کاربرد دارد.
سایر کاربردها
از بنتونیت در صنایع غذایی (نوشابه‌سازی)، شیمیایی، تصفیه فاضلاب، تولید کاغذ، کاشی و سرامیک، صنایع دارویی (تولید پودر و کرم) و همچنین به عنوان فیلر و سیلانت در عایق‌کاری استفاده می‌شود. در گذشته نیز به عنوان پاک‌کننده و نرم‌کننده پوست و مو (گل سرشوی) کاربرد داشته است.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.